آنتی بک استینینگ چیست؟

فرآیند شست‌وشوی جین یک فرایند مهم است که پارچۀ خام جین را به لباس‌هایی با ظاهری مناسب تبدیل می‌کند. با این حال، یک چالش رایج در این مسیر لکه گذاری مجدد ایندیگو یا بک استینینگ است که بر کیفیت کلی و ظاهر جین تأثیر می‌گذارد. بیایید وارد شیمی بک استینینگ رنگ شویم و مواد مختلف به عنوان عامل آنتی بک استینینگ پارچه را بررسی کنیم!

در دنیای شست‌وشوی جین، بک استینینگ رنگ ایندیگو یک چالش رایج است که بر کیفیت کلی و فاکتور زیبایی‌ لباس‌های جین تأثیر می‌گذارد. درک واکنش‌های شیمیایی  لکه گذاری برای توسعه استراتژی‌های کاهش بک استینینگ حیاتی است.

هیدرولیز سلولز:

سلولز جزء اصلی الیاف پنبه است. ساختار مولکولی سلولز یک زنجیرۀ خطی از مولکول‌های گلوکز است که توسط پیوندهای β-1 ،4-گلیکوزیدی به یکدیگر متصل شده‌اند. این پیوندها در طی فرآیندهای شست‌وشوی جین دچار شکستگی می‌شود. در سنگ شویی آنزیمی، آنزیم‌های سلولاز هیدرولیز سلولز را کاتالیز می‌کنند. این آنزیم‌ها به طور خاص پیوندهای β-1، 4-گلیکوزیدی بین واحدهای گلوکز در مولکول‌های سلولز را هدف قرار داده و می‌شکنند. در فرایند سنگ شویی با استفاده از سنگ نیز پارچه ساییده شده و به تجزیه سلولز کمک می‌کند.

از نظر شیمیایی، عامل کاهنده قادر به اهدای الکترون در طی یک واکنش شیمیایی است. در اینجا گلوکز به عنوان یک عامل کاهنده عمل می‌کند زیرا حاوی گروه عاملی آلدهید است که قادر به اهدای الکترون در طی یک واکنش شیمیایی است.

گروه آلدهید در گلوکز دارای پیوند دوگانه کربن-اکسیژن (C=O) با اتم هیدروژن متصل به کربن است. این اتم کربن می‌تواند به راحتی تحت اکسیداسیون قرار گیرد و الکترون‌ها را از دست بدهد. در این فرآیند، گروه آلدهید اکسید می‌شود و الکترون‌ها را به گونه‌های شیمیایی دیگری اهدا می‌کند و در نتیجه به عنوان یک عامل احیا کننده عمل می‌کند.

رنگ ایندیگو که معمولاً در جین استفاده می‌شود، به شکل اکسید شده و نامحلول در آب روی پارچه اعمال می‌شود. گلوکز که در طی تجزیه سلولز آزاد می‌شود، به عنوان یک عامل کاهنده عمل می‌کند و رنگ ایندیگو اکسید شده را به شکل محلول در آب تبدیل می‌کند. رنگ ایندیگو کاهش یافته، اکنون در حالت محلول در آب است، به خوبی با آب مخلوط شده و تمایل دارد دوباره روی پارچه رسوب کند. این رسوب مجدد، که به عنوان بک استینینگ شناخته می‌شود، بر کنتراست و ظاهر لباس جین تأثیر می‌گذارد.

بنابراین، گلوکز در هنگام شست‌وشوی جین به عنوان یک عامل کاهنده عمل می‌کند و نقش مهمی در تغییر حالت شیمیایی رنگ ایندیگو اکسید شده محلول در آب و ایجاد بک استینینگ دارد. استفاده از عوامل ضد لک مانند اکسید کننده‌ها در شست‌وشوی جین، مثل پراکسید هیدروژن، به مقابله با اثر کاهنده بودن گلوکز و به حداقل رساندن لکه‌های بک استینینگ و حفظ زیبایی جین کمک می‌کند.

برای جلوگیری از چنین لکه‌هایی که باعث کاهش ارزش لباس در بازار جهانی می‌شود، از برخی از عوامل ضد لک (آنتی بک استینینگ) در حمام شست‌وشو استفاده می‌شود. این عوامل به همراه سایر مواد شیمیایی مرتبط با شست‌وشوی مربوطه در حمام اضافه می‌شوند.

ترکیبات و شیمی عوامل ضد لک:

عوامل آنتی بک استینینگ عمدتاً از سه ماده تشکیل شده‌اند: عوامل پخش کننده، عوامل کی‌لیت و عوامل امولسیون‌کننده. همه اینها باید غلظت خاصی داشته باشند تا از مانع از رسوب رنگ‌های ایندیگو بر روی قسمت‌های سفید لباس‌های جین شود. اکثر این عوامل آنتی بک استینینگ در آب نرم بسیار کارآمد هستند، اما در آب سخت ممکن است اثر کمتری داشته باشند و بنابراین رنگ‌ها دوباره رسوب می‌کنند.

فرآیندهای شست‌وشوی جین، سنگشویی آنزیمی، نقش مهمی در دستیابی به ظاهر مورد نظر لباس‌های جین دارند. با این حال، یک چالش رایج در این فرآیندها، بک استینینگ است.

پراکسید هیدروژن، راه حل رفع چالش‌های مرتبط با بک استینینگ ناشی از گلوکز در شست‌وشوی جین است. هنگامی که همراه با آنزیم‌ها و سایر مواد افزودنی استفاده می‌شود،  H₂O₂ می‌تواند در دستیابی به جلوه‌های مورد نظر جین کمک کند.

پراکسید هیدروژن یک عامل اکسید کننده قوی است، به این معنی که می‌تواند الکترون‌ها را در طی یک واکنش شیمیایی بپذیرد. در زمینه شست‌وشوی جین،   H₂O₂نقش مهمی در خنثی کردن اثر کاهش دهنده گلوکز دارد. هنگامی که H₂O₂ در فرآیند شست‌وشو استفاده شود، رنگ ایندیگو کاهش یافته را اکسید می‌کند و آن را در آب نامحلول می‌کند. این کار از رسوب مجدد رنگ روی پارچه جلوگیری می‌کند و به حفظ ظاهر دلخواه جین کمک می‌کند. این عوامل اکسید کننده به حمام آنزیمی یا حمام سنگشویی اضافه می‌شوند و از عملکرد کاهشی گلوکز در طول فرایند جلوگیری می‌کنند.

با این حال، استفاده از پراکسید هیدروژن نیاز به بررسی دقیق دارد. در حالی که می‌تواند به کاهش بک استینینگ کمک کند، اما به عنوان یک عامل سفید کننده، اگر در غلظت‌های بیش از حد یا برای مدت طولانی استفاده شود، به طور بالقوه می‌تواند رنگ کلی لباس‌های جین را روشن کند. بنابراین، اطمینان از رقیق شدن مناسب و کنترل سطح پراکسید هیدروژن در طول فرآیند شست‌وشوی جین مهم است.

از نظر تئوری، حضور پراکسید هیدروژن بر آنزیم‌ها تأثیر منفی نمی‌گذارد. واکنش‌های آنزیمی درگیر در تجزیه سلولز هنوز می‌تواند در حضور پراکسید هیدروژن رخ دهد. با این حال، بهینه سازی غلظت و زمان قرار گرفتن در معرض آنزیم‌ها و پراکسید هیدروژن برای دستیابی به اثرات مطلوب و جلوگیری از هرگونه واکنش نامطلوب مهم است.

یکی از ایمن‌ترین حالت‌های دیگر از بین بردن بک استینینگ ، روش آنزیمی است که در آن برخی از آنزیم‌ها مانند آنزیم کوتیناز و آنزیم‌ لاکاز  به‌عنوان عوامل ضد لک استفاده می‌شوند. همه این آنزیم‌ها به طور موثر بک استینینگ را کاهش می‌دهند، اما هزینه بیشتری نیز دارند.

عامل دیگر ضد لک عوامل پخش کننده یا پراکنده کننده، پلیمر فعال سطحی است که به حمام اضافه می‌شود. در صنعت پوشاک جین، از عوامل پراکنده معمولاً برای حفظ پراکندگی مولکول‌های رنگ ایندیگو در حمام استفاده می‌شود و از رسوب آنها بر روی لباس جلوگیری می‌کند.

منبع                     www.fibre2fashion.com