ثبات رنگی منسوجات
ثبات رنگ
ثبات رنگی اصطلاحیست که در رنگرزی منسوجات به کار میرود.
این اصطلاح معمولاً در زمینۀ لباس استفاده میشود. اولین بار واژه colorfast در سال 1916 استفاده شد.
مقاومت رنگ پارچهها در برابر محو شدن یا پس دادن رنگ تحت
شرایط مختلف مانند نور ، شستشو ، آب ، عرق بدن، سایش ، اسید ، قلیا، پرس گرم ، سفید
کننده و غیره را ثبات رنگ مینامند.
استانداردهای تست ثبات رنگ در نساجی:
1. انجمن متخصصین رنگرزها و نقاشها (SDC)
2. انجمن شیمیدانان و رنگرزان نساجی آمریکا (AATCC).
3. سازمان بین المللی استاندارد (ISO)
4. سازمان بین المللی منسوجات پشمی (IWTO).
عوامل موثر بر ثبات مواد رنگزا:
1.
ساختار
مولکولی مادۀ رنگزا: هرچه سایز مولکولی مادۀ رنگزا بزرگتر باشد، محکم تر داخل
زنجیرهای پلیمری قرار گرفته و در نتیجه ثبات بهتری دارد.
2.
نحوۀ اتصال رنگ به الیاف یا شکل فیزیکی موجود.
3.
میزان رنگ موجود در الیاف : عمق رنگ، بدین صورت
که شیدهای عمیق ثبات کمتری نسبت به شیدهای روشن دارند.
4.
ماهیت
شیمیایی الیاف: به عنوان مثال ، الیاف سلولزی رنگرزی شده با رنگهای راکتیو یا خمی
دارای ثبات خوبی هستند. الیاف پروتئینی رنگرزی شده با رنگهای اسیدی و راکتیو پایداری خوبی دارند و غیره. بنابراین سازگاری
رنگزا با الیاف بسیار مهم است.
5.
وجود
دیگر مواد شیمیایی
6.
شرایط
واقعی حین قرارگیری در معرض نور.
انواع مختلف ثبات رنگ:
1. ثبات رنگ در برابر شستشو
2. ثبات رنگ در برابر نور
3. ثبات رنگ در برابر سایش
4. ثبات رنگ در برابر تعریق (اسیدی / قلیایی)
5. ثبات رنگ در برابر بزاق
6. ثبات رنگ در برابر آب (داغ/سرد)
7. ثبات رنگ در برابر آب دریا
9. ثبات رنگ در برابر آب کلردار
10. ثبات رنگ در برابر سفیدگری (H2O2 /
Hypochlorate)
11. ثبات رنگ دربرابر قلیا
12. ثبات رنگ در خشک شویی
13. ثبات رنگ در پرس گرم
ارزیابی ثبات رنگ:
1. تغییر در رنگ نمونۀ مورد آزمایش ، یعنی
محو شدن رنگ.
2. پس دادن رنگ به نمونۀ سفیدی که در طول
آزمایش با نمونۀ موردنظر در تماس است.
روشهای ارزیابی ثبات رنگ:
1. ارزیابی بصری (بر اساس مقیاس خاکستری)
2. ارزیابی اتوماتیک (با استفاده از دستگاه
اسپکتروفتومتر)
مقیاس خاکستری:
نحوۀ ارزیابی منسوجات رنگ شده با
مقیاس خاکستری:
با استفاده از مقیاس خاکستری ،
تضاد رنگ قبل و بعد آزمایش پارچه های رنگ شده، با 9 جفت تضاد رنگ در مقیاس خاکستری
مقایسه میشود.
رتبه بندی مقیاس خاکستری:
در روش دوم از ابزاری به نام اسپکتروفوتومتر (که در جدول
1 با ΔE نشان داده
شده است) برای درجه بندی منسوجات استفاده میشود. در این روش هم درجه بندی براساس مقیاس
خاکستری است که به رایانه داده میشود، اما درجه بندی با استفاده از ΔE انجام میگیرد؛ به همین دلیل میتوان به راحتی از خطا و
انحرافات انسانی جلوگیری کرد.
درجه بندی اسپکترومتر مقیاس خاکستری براساس ΔE
ترجمه: دپارتمان نساجی آرمان شیمی
افروز
منبع: Textilestudycenter.com/ Nasaji.com